Podwojenie dwustronnych obrotów gospodarczych pomiędzy Polską a Turcją. Możliwe i potrzebne. Informacja z Konferencji.

W dniu 22 marca 2018 roku, w Nadarzynie odbyła się konferencja pod tytułem Polsko-Turecka, dwustronna, współpraca gospodarcza. Możliwości wzrostu wzajemnych obrotów od 6 do 10 miliardów euro rocznie.                                                                                                                                                                                                                                           

Jej organizatorami byli Polsko-Turecka Izba Gospodarcza (PTIG) oraz Ptak Warsaw Expo (PWE),  a Honorowego Patronatu udzielili Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, Ambasada Turcji w  Polsce,  Polska Agencja Inwestycji i Handlu oraz  Krajowa Izba Gospodarcza. Patronat medialny objął dziennik Rzeczpospolita.

Gośćmi konferencji byli: Poseł Grzegorz Matusiak Przewodniczący Polsko-Tureckiej Grupy Parlamentarnej,  Hakan Abaci  Charge d’affairs  Ambasady Turcji w Warszawie, Faruk Kurtulmuş  Dyrektor Tureckiej Agencji Promocji Inwestycji  podległej do Biura Premiera Turcji, Szymon Klus Dyrektor  Departamentu Handlu i Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii,  Okay Ozturk  Radca Handlowy Ambasady Turcji w Warszawie, a także były Ambasador Polski w Turcji Mieczysław Cieniuch  i Dariusz Oleszczuk, Przewodniczący Polsko-Tureckiej Radzie Biznesu w strukturze Krajowej rady Gospodarczej. W obradach uczestniczyli doświadczeni eksperci wspomagających działania PTIG ,w ramach utworzonej Rady Izby.  Marek  Bryx, profesor w Szkole Głównej Handlowej, były wiceminister infrastruktury i prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast i  Jacek Faltynowicz  wieloletni Prezes Zarządu Elektrobudowa S.A., spółki notowanej na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie mającej rozwinięta działalność międzynarodową  a także eksperci z  Korporacji Ubezpieczeń Kredytowych S.A.,  Banku Gospodarki Komunalnej Polskiej S.A. i Agencji Inwestycji i Handlu , instytucji państwowych wchodzących w skład Polskiego Funduszu Rozwoju których celem działania jest wspomaganie rozwoju dwustronnej i wielostronnej współpracy gospodarczej Polski z  partnerami zagranicznymi,  a także członkowie Polsko-Tureckiej Izby mający praktyczne doświadczenia w realizacji współpracy gospodarczej z Turcją.

Konferencja była następstwem dyskusji jaka odbyła się podczas polsko-tureckiego forum biznesu, które zebrało się   październiku 2017 roku podczas oficjalnej wizyty w Polsce Prezydenta Turcji. Wzięli w nim udział  obydwaj Prezydenci. W swoich wystąpieniach  ocenili, że aktualny poziom dwustronnej współpracy gospodarczej nie odpowiada potencjałowi gospodarek obydwu krajów. Polski eksport do Turcji to jedynie ok. 1,5% całego eksportu. W Turcji Polska jest notowana na 16/17 miejscu jej partnerów handlowych. We dwustronnych obrotach dominuje handel. Wzajemne inwestycje mają charakter marginalny. Potencjał jest znacznie większy, zwłaszcza że obydwie gospodarki odnotowują najwyższe w Europie wskaźniki tempa wzrostu dochodu narodowego. Dwustronna współpraca może i powinna osiągnąć poziom 10 miliardów Euro rocznie.

Teza ta była poddana analizie, podczas marcowej konferencji w Nadarzynie. Celem było zidentyfikowanie szanse i ograniczeń dla osiągnięcia takiego pułapu. Nie tylko w zakresie handlu, ale także w obszarze wzajemnych inwestycji oraz ewentualnej realizacji wspólnych projektów na rynkach trzecich.  Rozważano ja w dwóch aspektach:  

 (Sesja 1)     Efektywności istniejących finansowych instrumentów  wsparcia eksportu i wzajemnych inwestycji, oraz

 (Sesja 2)    Praktycznych doświadczeń z dwustronnej współpracy w zakresie ruchu towarów i płatności.

Dyskusje podczas sesji poprzedziły wystąpienia wprowadzające. 

Poseł Grzegorz Matusiak Przewodniczący Polsko-Tureckiej Grupy Parlamentarnej podkreślił, że Grupa Parlamentarna bardzo wspiera działania , których efektem będzie zwiększona gospodarcza współpraca pomiędzy Polską i Turcją.  Jest to bowiem ważny składnik współpracy pomiędzy obydwoma państwami, mającej wieloletnia tradycje.

Hakan Abaci, Charge d’Affaires  Ambasady Turcji w Warszawie stwierdził, że ostatnich kilka lat pokazuje trwałą tendencję wzrostu dwustronnych obrotów gospodarczych pomiędzy Polska i Turcją. Jest  m.in. wynikiem bardzo dobrze układających się stosunków politycznych obydwu państw wspartych na ponad 600 letniej tradycji. Wyraził przekonanie, że osiągniecie poziomu 10 mld euro we wzajemnych obrotach jest realistyczne i powinno się zmaterializować w ciągu kilku najbliższych lat. Gdyby jednak zastosować bardziej kompleksowe wsparcie dla rozwoju stosunków gospodarczych  obydwu państw to obroty  wzajemne mogłyby sięgnąć nawet 20 mld Euro, przy ich zrównoważonym bilansie. Taki jest bowiem potencjał obydwu gospodarek i ich struktura przemysłowa. A sprzyja temu  dobra współpraca polityczna. Polska jest dla Turcji ważnym partnerem gospodarczym i politycznym.

Szymon Klus Dyrektor Departamentu Handlu i Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii, 

1.        Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju wskazuje Turcję jako jeden z priorytetowych i perspektywicznych partnerów handlu zagranicznego. Postrzegamy Turcję jako kraj, z którym współpraca gospodarcza będzie osiągała wyższą dynamikę, zapewniającą obu partnerom osiąganie ambitnych celów.

2.        Turcja jest głównym partnerem Polski z obszarów Bliskiego Wschodu i Azji, a wzajemne obroty towarowe za 2017 r. wyniosły ponad 6 mld EUR (wzrost o 7%). Polski eksport wyniósł 2,9 mld EUR (wzrost o 4%), a import z Turcji 3,1 mld EUR (wzrost o 11%). Nasza wymiana handlowa ma zrównoważony i obopólnie korzystny charakter. Naszym priorytetem jest zachowanie tych proporcji.

3.        Turcja i Polska mają ten sam cel strategiczny: wzrost wzajemnych obrotów handlowych do 10 mld EUR. Chciałbym wskazać, że ważny jest nie tylko wolumen obrotów handlowych, ale także jego jakość, współpraca w innowacyjnych i przyszłościowych sektorach. Chcemy zachęcić nowe firmy nawiązywania wzajemnych kontaktów i ekspansji międzynarodowej.

4.        Polskie firmy z powodzeniem działają i inwestują na rynku tureckim, czy to w branży spożywczej czy IT. Z drugiej strony, kilkanaście kilometrów od Nadarzyna turecka spółka buduje jedną z nitek warszawskiego metra. Podkreślę, że zapraszamy tureckich inwestorów, wykonawców i dostawców do Polski i liczymy na wzajemność partnerów tureckich.

5.        W terminie 27-28 czerwca 2018 r. planowane są IV Polsko-Tureckie Konsultacje Gospodarcze, połączone z Forum Biznesu. To wydarzenie ma nadać nową dynamikę i pokaże ogromny potencjał stosunków gospodarczych Polski i Turcji. Będzie też szansą dla przedsiębiorców do wzajemnych rozmów i kontaktu. Wysyłamy jasny sygnał o wadze dobrosąsiedzkich stosunków gospodarczych. Wraz z rozwojem powiązań infrastrukturalnych – drogowych, lotniczych i energetycznych – w Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej, nasze znaczenie jako partnerów gospodarczych będzie rosnąć.

6.        Ministerstwo Przedsiębiorczości, po rozmowach z Polsko-Turecką Izbą Gospodarczą, Krajową Izbą Gospodarczą i Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości, zaproponowało tak zwane branże wiodące na nadchodzące Forum Biznesu. Są to obszary, w których polscy i tureccy przedsiębiorcy mają unikalne kompetencje: energetyka i elektrotechnika,  maszyny i urządzenia górnicze, wyroby hutnicze, maszyny i urządzenia dla przemysłu spożywczego,  IT/ICT. Organizatorem Forum Biznesu będzie PAIH. Już teraz zapraszamy do udziału w Forum.

7.        Wierzymy, że pogłębiona współpraca gospodarcza musi obejmować nie tylko handel, ale także otwartość na partnera w takich dziedzinach jak zamówienia publiczne, chociażby w branży budowlanej, transporcie czy energetyce. Polskie programy rozwoju infrastruktury i mieszkalnictwa, czy tureckie programy modernizacji rożnych gałęzi przemysłu są szczególnie obiecujące i stwarzają szanse dla naszych rozwoju firm.

8.        Dostrzegamy także znaczny potencjał rozwoju w dziedzinie inwestycji bezpośrednich, które dziś są dalekie od osiągnięcia swojego potencjału. Polska jest otwarta na inwestycje, a nowe prawo takie jak konstytucja dla biznesu czy uczynienie całej Polski jedną wielką specjalną strefą ekonomiczną, uatrakcyjnią Polskę w oczach tureckich inwestorów.

9.   Chcemy promować Turcję wśród polskich przedsiębiorców jako atrakcyjne miejsce do inwestowania i prowadzenia interesów również na terenie Bliskiego Wschodu. Mam nadzieję, że najbliższe miesiące dostarczą nam przykładów udanych projektów prowadzonych wspólnie przez polskie i tureckie firmy, które razem zdobywają kolejne rynki wykorzystując swoje kompetencje.

Profesor dr hab. Marek Bryx 

wskazał jak wielkie znaczenie dla realizacji wzajemnych inwestycji oraz udziału tureckiego potencjału budowlano-montażowego w realizacji projektów infrastrukturalnych w Polsce ma stworzenie właściwego  systemu prawnego. Aktualnie obowiązujące w Polsce przepisy oraz praktyka, prowadzą m.in. do dzielenie dużych projektów infrastrukturalnych na mniejsze podprojekty. Np. w zakresie budowy autostrad, gazociągów czy linii kolejowych. Ich, relatywnie mała wielkość ( także w ujęciu wartościowym)  zniechęca  wielkie firmy tureckie do uczestnictwa w procedurach przetargowych w Polsce. Ryzyko wejścia na nasz rynek jest bowiem duże i wymaga poniesienia nakładów wstępnych nieproporcjonalnie wysokich w porównaniu do  spodziewanych zysków z realizacji małych projektów. Firmy tureckie mają także wiele doświadczeń w realizacji projektów w formule PPP, które warto przeanalizować i wprowadzić w Polsce. Zapraszając te firmy nie tylko do wykonawstwa inwestycji ale także do ich finansowania i zarządzania. Wymaga to jednak stworzenia lepszych możliwości prawnych dla systemu gwarancji wpływów z realizacji projektów. Są to obszary podlegające regulacjom centralnym w Polsce i warte jest poddanie ich krytycznej analizie, z punktu widzenia wsparcia dla polsko-tureckiej współpracy w realizacji projektów infrastrukturalnych w Polsce.

Dariusz Oleszczuk, Przewodniczący Polsko Tureckiej Rady Biznesu, działającej w ramach  Krajowej Izby Gospodarczej wyraził opinię o potrzebie systemowego podejścia do rozwiązań mających wesprzeć współpracę gospodarczą z Turcją.

W pierwszej  sesji roboczej zatytułowanej  Finansowe instrumenty  wsparcia eksportu i wzajemnych inwestycji ze strony polskiej udział wzięli 
Mieczysław Cieniuch, były Ambasador RP w Turcji Dyrektor Regionalny Krzysztof Kubacki, KUKE S.A., Maria Leszczyńska, Dyrektor Zespołu wsparcia Inwestycji  PAIH oraz Feliks Kobierski Ekspert Zespół Sprzedaży Finansowania Handlu Departament Bankowości Transakcyjnej Bank Gospodarstwa Krajowego

a ze strony tureckiej 

Faruk Kurtulmuş Dyrektor w Agencja Promocji Inwestycji z Biuro Premiera Turcji (ISPAT) raz Okay Öztürk  Radca Handlowy Ambasady Turcji w Polsce

Sesję te rozpoczęły dwie prezentacje obrazujące systemy wsparcia inwestycji zagranicznych w Turcji (ISPAT) i Polski (PAIH) uzupełnione przez wystąpienia KUKE i BGK na temat  istniejących instrumentów wsparcia w zakresie ubezpieczenia transakcji handlowych i inwestycji. Stworzyło to interesujący obraz dostępnych możliwości (podkreślali ten aspekt uczestnicy konferencji w trakcie rozmów kuluarowych). Ale jednak pozostaje niedosyt w zakresie poziomu wykorzystania tych możliwości. Powstaje pytanie dlaczego.? Odniósł się do tego problemy Ambasador Mieczysław Cieniuch. Stwierdził, że dobre ułożenie systemu współpracy wymaga  cierpliwości i konsekwencji. Spotkań i bezpośrednich rozmów na różnych szczeblach, także rządowych.  Szybszy rozwój współpracy gospodarczej z Turcja leży w polskim interesie. Turcja to dobry i stabilny partner. Kraj dwa razy większy od Polski, mający dwa razy większą i młodszą  populację niż Polska, dwa razy większy dochód narodowy i rozwinięte relacje gospodarcze z krajami regionu. Z drugiej zaś strony wg statystyk ok. 70 % polskiego eksportu kierowanych jest do krajów unijnych. Pozostałe 30 % dotyczy wszystkich innych kierunków, w tym Turcji. Dzieje się to tak m.in. dlatego, że polscy przedsiębiorcy świetnie znają rynek unijny i działające na nim mechanizmy. Traktuje go niemal jak rynek wewnętrzny. Jest im relatywnie łatwo poruszać się po nim. A rynki odleglejsze wymagają większego wysiłku. A warto go uczynić. Zwłaszcza wobec rynku tureckiego, który geograficzne jest nieodległy i pozostaje w ramach unii celnej z UE. Ponadto, tureckie przedsiębiorcy bardzo aktywnie poruszają się po innych rynkach tamtego regionu, łącznie z Afryką północną i środkową.  Jest więc dla polskich firm wielka szansa,  współpracując z tureckimi partnerami zyskiwali ułatwienia  dostępie do innych rynków, na których tureccy przedsiębiorcy poruszają się dobrze.

Podsumowując tę sesje, prowadzący Marek Nowakowski, zwrócił uwagę na potrzebę skoordynowania działań w ramach instytucji wspierających międzynarodową współpracę gospodarczą w Polsce. Zaproszenie do realizacji programów także organizacji samorządu gospodarczego. Takich min jaka jest Polsko-Turecka Izba Gospodarcza, która po 10.ciu latach funkcjonowania ma doświadczenie, wiedzę o tureckim rynku i obowiązujących na nim regułach, kontakty, zdolność oceny wiarygodności partnera/ów i zespół sprawdzonych konsultantów i doradców w Turcji i w Polsce. Izba nie otrzymuje dotacji ze środków publicznych. Działalność statutowa Izby finansowana jest ze składek firm członkowskich i na ich rzecz, a realizacja konkretnych projektów oparta jest o sporządzany budżet, aprobowany i finansowany przez firmy uczestniczące w realizacji tego projektu. Ten kapitał doświadczeń, przy odpowiednim wsparciu ze strony instytucji państwowych może zostać dobrze wykorzystany dla realizacji celów  omawianych podczas konferencji.

W drugiej sesji roboczej poświęconej  Praktycznym  rozwiązaniom i doświadczeniom w zakresie ruchu towarów i gotówki pomiędzy Polska i Turcją. Ekspertami byli  reprezentanci  firm członkowskich Izby, wspomagających i obsługujących wymianę handlowa w zakresie obsługi celnej, logistycznej, kongresowo targowej oraz finansowej. Wzięli w niej udział  

Michał Ziaja, 3Cargo, pełnomocnik Zarządu ds Klientów Kluczowych,  który omówił wynikające z doświadczeń firmy praktyczne problemy celne w realizacji ruchu towarów między Polską i Turcją. Wskazał na istnienie - po obydwu stronach - wielu, szczegółowych procedur regulujących ruch towarów, których niedotrzymanie powoduje kłopoty, zwiększa  czas obrotu i podnosi jego koszty. 

Żaneta Berus, Dyrektor PWE, podkreśliła, że wydarzenia targowe i wystawiennicze są doskonałym  miejscem nawiązywania kontaktów handlowych. Zilustrowała to przykładem informując, że podczas trwających właśnie w Nadarzynie Międzynarodowych Targów Logistycznych, w trakcie których odbywa się konferencja, turecka firma OTOKAR podpisała kontrakt na dostawę autobusów do jednego z  polskich miast. Zaprezentowała rosnący potencjał PWE, jako organizatora największych i najważniejszych imprez wystawienniczo targowych w Polsce. 

Dariusz Szczerbiński, Dyrektor Ekol Logistics przedstawił możliwości logistyczne, m.in. w systemie intermodalnym dostępne dla eksporterów i importerów wskazując na kompleksowość oferowanych usług, pozwalającą zoptymalizować czas, pewność dostaw i  koszty logistyki. 

Paweł Jagiełło, Dyrektor Igoria S.A przedstawił nowostworzone możliwości w zakresie bezpiecznych transakcji walutowych towarzyszących handlowi a także indywidualne rozwiązania oferowane przedsiębiorcom dotyczące wielowalutowych kart kredytowych.

Następnie odbyły się bezpośrednie rozmowy uczestników konferencji z ekspertami i zwiedzanie targów.

Konferencja miała  praktyczny,  roboczy, charakter. Wnioski i rekomendacje zostaną przedstawione przez Izbę  ministrom odpowiadających za współpracę gospodarczą obydwu krajów do wypracowania mechanizmów wsparcia bilateralnej współpracy. Spotkanie ministrów planowane jest na 28/29 czerwca br. w Warszawie w ramach Regularnych Konsultacji odbywających się na podstawie Dwustronnej Deklaracji o Współpracy podpisanej 14 maja 2009 roku w Warszawie.

Polsko - Turecka Izba Gospodarcza jest organizacją samorządu gospodarczego grupującą przedsiębiorstwa zainteresowane współpracą gospodarczą pomiędzy Polską i Turcją. Działa na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych (Dz. U. Nr 35 poz. 195, zm. Dz. U. Z 1992 r. Nr 75, poz. 368). Izba nie otrzymuje dotacji ze środków publicznych. Działalność statutowa Izby finansowana jest ze składek firm członkowskich i na ich rzecz, a realizacja konkretnych projektów wymagających poniesienia dodatkowych kosztów oparta jest o budżet, aprobowany i finansowany przez firmy uczestniczące w realizacji konkretnego projektu. Po 10.ciu latach funkcjonowania Izba ma doświadczenie, wiedzę o tureckim rynku i obowiązujących na nim regułach, kontakty, zdolność oceny wiarygodności partnera/ów i zespół sprawdzonych konsultantów i doradców w Turcji. Mimo skromnych środków Izba zrealizowała, w minionych latach   dużo inicjatyw przybliżających  polskim przedsiębiorcom zalety rynku tureckiego, a tureckim firmom potencjał polskiej gospodarki. M.in. przeprowadzono cykl seminariów promujących polsko-turecką współpracę gospodarczą. Ich celem było informowanie przedsiębiorców o możliwościach biznesowych w Turcji, w tym dostarczenie informacji makroekonomicznych, ale przede wszystkim szczegółowych informacji na temat warunków prowadzenia biznesu w Turcji. Wydano dwie edycje Poradnika dla polskich przedsiębiorców o tym jak prowadzić biznes z tureckimi partnerami oraz o prawno-ekonomicznych uwarunkowaniach prowadzenia biznesu w Turcji. Podobne informacje, na temat polskiego środowiska biznesowego prezentowane były przez Izbę w trakcie kilkudziesięciu konferencji, spotkań, seminariów, imprez targowych i delegacji biznesowych  organizowanych w Turcji przy udziale polskich firm. Łącznie , w obydwu krajach wzięło w nich ponad 2750 przedsiębiorców.  Jednym ze znaczących spotkań było zorganizowane we wrześniu 2015 roku w Warszawie, wspólnie z Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju (EBOR) seminarium nt. finansowania projektów w Polsce i Turcji. Jego celem było zapoznanie przedsiębiorców z możliwościami uzyskania wsparcia EBOR w realizacji projektów w Polsce i w Turcji od 5 mln EUR do 250 mln EUR, zarówno w formie instrumentów dłużnych jak i kapitałowych. Uczestniczyli eksperci EBOR z Warszawy, Londynu i Stambułu. Spotkanie odbyło się w siedzibie Narodowego Banku Polskiego. Przedstawiciele Izby uczestniczyli także w promowaniu polskiej gospodarki i współpracy z partnerami polskimi na terenie Turcji. Np. w styczniu 2017 roku, podczas dedykowanego Polsce seminarium w Izmirze, jednym z największych regionów przemysłowych w Turcji. Biz. Oportunisty  w Polsce, prezentowali przedstawiciele Polsko-Tureckiej Izby Gospodarczej oraz Krajowej Izby Gospodarczej. Wzięło udział ponad 400 (!) przedsiębiorców z regionu Morza Egejskiego W kwietniu i grudniu 2017 roku, podobne seminaria odbyły się w Bursie, drugim co do znaczenia ośrodkiem przemysłowym w Turcji. Izba wspierała więc, nie tylko firmy członkowskie, w ich ekspansji na rynek turecki. W niemniejszym stopniu wspierała firmy tureckie, wchodzące na rynek polski, pomimo, że tureckie firmy otrzymują od Państwa ( za pośrednictwem regionalnych Izb gospodarczych), bardzo skuteczną pomoc (w tym finansową) na postawienie pierwszych kroków na rynkach zagranicznych. 

Zespół działań Izby, współgrający z odpowiednimi działaniami agend rządowych, dysponujących jednak znacznie mniejszym niż w Turcji, potencjałem wsparcia dla wchodzenia rodzimych przedsiębiorstw na nowy rynek, przyniósł jednak wyraźne ożywienie w polsko- tureckich relacjach gospodarczych, zwłaszcza realizowanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa.  Aktualnie zarząd Izby pracuje nad sformułowaniem konkretnych wniosków wynikających z konferencji z dnia 22 marca 2018 zawierających rekomendacje działań, jakie – zdaniem Izby – powinny podjąć instytucje rządowe w obydwu krajach, aby „odblokować’ potencjał dwustronnej współpracy. Osiągnąć 10+ miliardów Euro wzajemnych, zrównoważonych, obrotów rocznie.